जळगाव समाचार विशेष लेख | १४ जानेवारी २०२५
मकर संक्रांती हा भारतातील महत्त्वाचा सण आहे, जो मुख्यतः १४ जानेवारी रोजी साजरा केला जातो. सूर्य मकर राशीत प्रवेश केल्याने या सणाला मकर संक्रांती असे म्हणतात. ह्या दिवशी सूर्य दक्षिणायनातून उत्तरायणात प्रवेश करतो, ज्यामुळे दिवस मोठे होऊ लागतात आणि थंडी कमी होते. हा सण बदलत्या ऋतूचे स्वागत आणि निसर्गाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा उत्सव आहे.
मकर संक्रांती भारतभर विविध प्रकारे साजरी केली जाते. महाराष्ट्रात ‘तीळगूळ घ्या, गोड गोड बोला’ या म्हणीचा आनंद असतो. तीळ आणि गूळ यांचा प्रसाद वाटून गोड बोलण्याचा संदेश दिला जातो. या दिवशी लोक पतंग उडवण्याचा आनंद घेतात, जो उत्साह आणि आनंदाचे प्रतीक मानला जातो.
उत्तर भारतात, विशेषतः पंजाब आणि हरियाणामध्ये, लोहडी नावाने हा सण साजरा होतो. दक्षिण भारतात हा सण पोंगल म्हणून ओळखला जातो. पश्चिम बंगालमध्ये गंगा सागर मेला भरतो, जिथे लोक पवित्र गंगेच्या संगमावर स्नान करतात.
मकर संक्रांतीचा वैज्ञानिक दृष्टिकोन देखील महत्त्वाचा आहे. या दिवशी सूर्याच्या उत्तरायण प्रवासाला सुरुवात होते, ज्यामुळे पृथ्वीवरील ऊर्जा आणि प्रकाश यांचे प्रमाण वाढते. तीळ आणि गूळ या पौष्टिक पदार्थांचे सेवन केल्याने थंडीचा त्रास कमी होतो, असेही मानले जाते.
सणाचे सामाजिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व
मकर संक्रांती हा सण सामाजिक ऐक्याचा संदेश देतो. या दिवशी लोक एकमेकांना शुभेच्छा देतात, प्रेमळ संवाद साधतात, तसेच गरजूंना अन्नदान व वस्त्रदान करतात. हा सण आपली परंपरा, संस्कृती, आणि निसर्ग यांच्याशी असलेले नाते दृढ करतो.
आजच्या काळात पर्यावरणाचे रक्षण करण्यासाठी मकर संक्रांती साजरी करताना काळजी घेणे महत्त्वाचे आहे. पतंग उडवताना नायलॉन मांजाचा वापर टाळावा, तसेच नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा अपव्यय होणार नाही, याची काळजी घ्यावी.
मकर संक्रांती हा नवीन वर्षाचा पहिला महत्त्वाचा सण मानला जातो. हा सण आपल्या जीवनात नवीन उत्साह, सकारात्मकता आणि प्रेम निर्माण करण्याचे साधन आहे.
मकर संक्रांती हा सण आपल्या जीवनाला आनंद, समृद्धी आणि एकता देणारा आहे. आपल्या परंपरा आणि संस्कृतीचे महत्त्व जपून, पर्यावरणपूरक मार्गाने सण साजरा करणे ही आपली जबाबदारी आहे. या सणाच्या निमित्ताने आपण सर्वांनी एकत्र येऊन गोडवा पसरवण्याचा संकल्प करू या.
“तीळगूळ घ्या, गोड गोड बोला!”
