आज, ९ एप्रिल २०२५ रोजी, चीन आणि अमेरिका यांच्यातील व्यापार युद्ध नव्या उंचीवर पोहोचले आहे. चीनने अमेरिकेतून आयात होणाऱ्या सर्व वस्तूंवर ३४% अतिरिक्त कर लादण्याची घोषणा केली आहे, जी १० एप्रिल २०२५ पासून लागू होईल. ही घोषणा अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी चिनी वस्तूंवर ५४% कर लादण्याच्या निर्णयाला प्रत्युत्तर म्हणून आली आहे, जो आजपासूनच लागू झाला आहे. या घडामोडींमुळे जागतिक व्यापारात तणाव वाढला असून, दोन्ही देशांमधील आर्थिक संबंध आणखी बिघडण्याची शक्यता आहे.
#### चीनचा निर्णय आणि कारणे
चीनच्या वित्त मंत्रालयाने सांगितले की, अमेरिकेने लादलेले ३४% कर हे आंतरराष्ट्रीय व्यापार नियमांचे उल्लंघन करणारे आहेत आणि ते चीनच्या हक्कांवर गंभीर आघात करतात. मंत्रालयाने हे पाऊल “एकतर्फी दादागिरी” म्हणून संबोधले आहे. या प्रत्युत्तरात, चीनने अमेरिकन वस्तूंवर समान ३४% कर लादण्याचा निर्णय घेतला आहे. याशिवाय, चीनने अमेरिकेच्या १६ कंपन्यांना त्यांच्या “निर्यात नियंत्रण यादी” मध्ये समाविष्ट केले आहे, ज्यामुळे या कंपन्यांना चीनमधून दुहेरी उपयोगाच्या वस्तू (नागरी आणि लष्करी) मिळणार नाहीत. तसेच, ११ अमेरिकन कंपन्यांना “अविश्वसनीय घटक” म्हणून घोषित करण्यात आले आहे, ज्यामुळे त्यांच्यावर आयात-निर्यातीवर बंदी घालण्यात आली आहे.
चीनने दुर्मिळ खनिजांवर (जसे की सॅमेरियम, गॅडोलिनियम, टर्बियम, डिस्प्रोसियम, ल्युटेशियम, स्कँडियम आणि यट्रियम) निर्यात नियंत्रण लागू केले आहे, जे तंत्रज्ञान आणि संरक्षण उद्योगांसाठी महत्त्वाचे आहेत. हे नियंत्रण ४ एप्रिल २०२५ पासून प्रभावी झाले आहे.
#### अमेरिकेचा कर आणि त्याचा परिणाम
अमेरिकेने चिनी वस्तूंवर एकूण ५४% कर लादला आहे, ज्यामध्ये यापूर्वीचे २०% आणि नव्याने जोडलेले ३४% समाविष्ट आहेत. हा कर आज, ९ एप्रिल २०२५ पासून लागू झाला आहे. ट्रम्प प्रशासनाने हा निर्णय “प्रतिसादात्मक कर” म्हणून जाहीर केला आहे, ज्याचा उद्देश अमेरिकन अर्थव्यवस्थेचे संरक्षण करणे आणि व्यापार असमतोल दूर करणे आहे. याशिवाय, अमेरिकेने कमी किंमतीच्या चिनी वस्तूंवर “डी मिनिमिस” सवलत बंद केली आहे, ज्यामुळे $८०० पेक्षा कमी किंमतीच्या वस्तूंना करमुक्ती मिळत होती.
या निर्णयामुळे अमेरिकन ग्राहकांना मोबाईल, लॅपटॉप, कपडे आणि इतर आयात वस्तू महाग पडणार आहेत. तज्ञांच्या मते, यामुळे अमेरिकन कुटुंबांचा वार्षिक खर्च $१,९०० ने वाढू शकतो.
#### जागतिक बाजारपेठेवर परिणाम
चीनच्या या प्रत्युत्तरामुळे जागतिक शेअर बाजारात घसरण झाली आहे. अमेरिकेच्या डाऊ जोन्स निर्देशांकात १,००० अंकांची घसरण झाली, तर युरोपियन बाजारातही मोठी पडझड दिसून आली. चिनी युआनचे मूल्य गेल्या सात आठवड्यांतील नीचांकी पातळीवर घसरले आहे. तज्ञांचे म्हणणे आहे की, हे व्यापार युद्ध लवकर संपण्याची शक्यता कमी आहे, आणि यामुळे जागतिक मंदी येण्याचा धोका वाढला आहे.
#### चीनची रणनीती
चीनने आपली अर्थव्यवस्था मजबूत करण्यासाठी आणि इतर देशांशी व्यापार वाढवण्याचे संकेत दिले आहेत. तज्ज्ञांचे मत आहे की, चीन आपल्या प्रतिसादात संयमाने पण ठामपणे पावले उचलत आहे. अमेरिकेच्या कृषी उत्पादनांवर (जसे की चिकन, गहू, सोयाबीन) आयात बंदी आणि निर्यात नियंत्रण हे त्याच रणनीतीचा भाग आहेत. काही विश्लेषकांचा अंदाज आहे की, चीन ट्रम्प यांना चर्चेसाठी भाग पाडण्याचा प्रयत्न करत आहे, ज्यामध्ये टिकटॉक सारख्या मुद्द्यांवर तडजोड होऊ शकते.
#### पुढे काय?
हा कर वाद आता जागतिक व्यापार संघटनेपर्यंत (WTO) पोहोचला आहे, जिथे चीनने अमेरिकेविरुद्ध तक्रार दाखल केली आहे. दोन्ही देशांमधील तणावामुळे पुरवठा साखळीवर परिणाम होत आहे, आणि याचा फटका भारतासारख्या देशांनाही बसू शकतो. या घडामोडींकडे संपूर्ण जगाचे लक्ष लागले आहे, कारण याचे परिणाम केवळ चीन आणि अमेरिकेपुरते मर्यादित राहणार नाहीत, तर संपूर्ण जागतिक अर्थव्यवस्थेवर होणार आहेत.
या व्यापार युद्धाचा अंत कसा होईल, हे पाहणे बाकी आहे, पण सध्यातरी दोन्ही देश आपापल्या भूमिकांवर ठाम आहेत.
